اجزای سوله

اگر قصد خرید سوله و یا آشنایی با اجزای مختلف سوله را دارید می توانید پس از مطالعه این مقاله اطلاعات جامعی در مورد اجزای سوله کسب کنید.

سوله به سازه های فلزی گفته می شود که معمولا با سقف شیبدار ساخته می شوند و باتوجه به کاربردی که دارند طول ، دهانه و ارتفاع متفاوتی دارند. سوله از پر کاربردترین سازه‌های صنعتی است که برای موارد مختلف مانند:

• کارخانه‌ها
• انبارها
• سالن‌های ورزشی
• دامداری‌ها
• مرغداری‌ها
• فروشگاه‌ها
• آشیانه هواپیما
• پارکینگ‌ها

سوله‌ها بدلیل ارتفاع بلند و طول دهانه زیادی که می توانند داشته باشند بسیار برای صنایع تولیدی، صنعتی و سالن‌های ورزشی مناسب هستند.

سرعت ساخت و اجرای سوله عامل محبوبیت این سازه است که این امکان را فراهم می کند تا یک مجموعه در کمترین زمان به بهره‌برداری برسد. در این مقاله به معرفی اجزای سوله می پردازیم.

سوله اجزای مختلفی دارد که به یکدیگر متصل می‌شوند و یک مجموعه واحدی را تشکیل می‌دهند تا بتواند نیروهای وارده را تحمل کنند.

اجزای سوله عبارتند از:

اجزای سازه ای سوله:

اجزای سازه ای سوله به شرح ذیل است:
⦁ قاب های اصلی سوله (Frame)
⦁ استرات (Strut)
⦁ لاپه یا پرلین (Purlin)
⦁ لاپه جانبی یا گیرت (Girt)
⦁ مهاربندهای اصلی قائم (Main brace)
⦁ مهاربند سقفی (Ceiling brace)
⦁ میل مهارهای سقفی یا سگراد (Sag rod)
⦁ وال پست (wallpost)
⦁ سینه بند (Flange stay)
⦁ جرثقیل (Crane)
⦁ بست قورباغه ای(Turn buckle)
⦁ پی(Foundation)

قاب های اصلی سوله که به صورت قاب های شیبدار هستند، سوله را تشکیل می دهند. این قاب ها اجزای مختلفی دارند که به یکدیگر متصل می شوند و نیروهای جانبی و ثقلی وارده به سوله را تحمل می کنند. قاب های اصلی سوله معمولا یک شکل هستند و به صورت تکرارشونده ساخته و نصب می شوند. در شکل زیر برخی از اجزای سوله‌ها مشخص شده‌اند.

قاب های اصلی

اجزای سوله : قاب های اصلی سوله از ستون ها و تیرها تشکیل می شوند. ستون ها و تیرها از اصلی ترین و مهم ترین اجزای تشکیل دهنده سوله ها هستند. در سازه سوله ها به تیرهای شیبدار رفتر(Rafter) گفته می شوند.

ستون ورفتر های سوله معمولا دارای مقطعی منشوری هستند دلیل استفاده کردن از مقطع منشوری برای ساخت ستون ها و رفتر های سوله تغییرات لنگر در ستون ها و رفتر ها است. مقطع منشوری به مقطعی گفته می شود که سطح مقطع عضو در طول عضو به صورت متغیر اجرا شود تا از لحاظ هزینه مقرون به صرفه باشد.

در سوله ها به دلیل بزرگ بودن دهانه ها ابعاد مقاطع ستون ها و تیرهای سوله بزرگتر از پروفیل های موجود در بازار است، به همین دلیل در شرکت های سوله سازی مقاطع از تیر ورق ساخته می شوند. به این صورت که جان و بال های ستون و رفتر از ورقها بریده می شوند و به با استفاده از جوشکاری به یکدیگر متصل می شوند.

به این ترتیب می توانیم هر مقطعی با ابعاد دلخواه را برای ستون ورفتر در نظر گرفت. ستون ها بعد از آماده شدن از پایین به کف ستون و از بالا به فلنج متصل می شوند و رفتر ها نیز به فلنج متصل می شوند. ستون و رفتر به وسیله اتصالات فلنجی به هم وصل می شوند و قاب اصلی سوله را به وجود می آورند. سوله ها دارای دهانه های بزرگی هستند پس در راستای عرضی نمی توانیم از مهاربند استفاده کنیم و به صورت قاب خمشی طراحی می شود.

اما در راستای طول سوله می توانیم به صورت مفصلی طراحی کنیم و از مهاربند های همگرا استفاده کنیم. در سوله از مهاربند با مقطع دوبل ناودانی، دوبل نبشی و میلگرد استفاده می شود. این مهاربند ها برای تحمل بارهای جانبی تعبیه می شوند. قاب ها اصلی معمولا 6 متر با یکدیگر فاصله دارند، البته فاصله بین قاب ها می تواند متفاوت باشد اما بهتر است برای جلوگیری از خطای نصب، فاصله 6 متر رعایت شود.

اجزای سوله – ستون و رفتر

استرات (Strut)

اجزای سوله : استرات‌ها اعضایی هستند که قاب‌های سوله را به یکدیگر وصل می‌کنند و به صورت مفصلی به ستون یا رفتر متصل می‌شوند. معمولا استرات‌ها از مقطع قوطی ساخته می‌شوند و سایز رایج استفاده از استرات، قوطی90*90 است. استرات‌ها در راستای طول سوله قرار دارند و برای نیروی محوری طراحی می‌شوند.

لاپه یا پرلین (Purlin)

اجزای سوله : پرلین‌ها اعضایی هستند که در راستای طول سوله بر روی رفتر‌ها قرار می‌گیرند و وظیفه آنها تحمل وزن سقف است. پرلین‌ها از مقطع Z  یا ناودانی ساخته می‌شوند که در فواصل مشخصی با پیچ و مهره به رفتر بسته می‌شوند.

پرلین‌هایی که معمولا در سوله استفاده می‌شوند از مقطع  Z 180*60*20*3 هستند. پرلین‌ها با نوعی میلگرد به نام میل مهار یا سگراد به یکدیگر متصل می‌شوند و پرلین ها به وسیله عضوی به نام سینه بند به جان رفتر وصل می شود که به عنوان مهار جانبی رفتر ها در نظر گرفته می شوند. در ادامه مقاله به معرفی سگراد و سینه بند می‌پردازیم.

لاپه جانبی یا گیرت (Girt)

اجزای سوله : لاپه جانبی یا همان گیرت عضوی است که در بدنه سوله نصب می شود و وظیفه آن نگه داشتن پوشش سوله است. گیرت ها به صورت مفصلی به ستون ها متصل می شوند. لاپه جانبی نقش انتقال دهنده بار باد به ستون ها را ایفا می کند.

همان طور که در تصویر زیر مشاهده می کنید گیرت ها از پروفیل Z و ناودانی ساخته می شود تا نیروهای ثقلی و نیروی باد را تحمل کنند. در سوله به دلیل اینکه نیروی باد از نیروی ثقلی بزرگتر است نیروی باد تحت محور قوی گیرت و نیروی ثقلی تحت محور ضعیفتر گیرت تحمل می شود.

نکته: استرات و گیرت از لحاظ طراحی با یکدیگر متفاوت هستند. گیرت ها برای عملکرد خمشی تحت بارگذاری ثقلی و باد طراحی می شوند ولی استرات ها برای انتقال نیروی جانبی در راستای طول سوله طراحی خواهند شد.

مهاربندهای اصلی قائم (Main brace)

اجزای سوله: مهاربند یا بادبند عضوی است که تأمین سیستم باربری جانبی در جهت طولی سوله وظیفه آن است که معمولا به صورت همگرا استفاده می‌شوند.

مهاربند‌های دیواری سوله معمولا از میلگرد، دوبل ناودانی، دوبل نبشی و لوله ساخته می‌شوند. مهاربند‌ها از تغییرشکل سوله در زمان بهره برداری و مراحل نصب سوله جلوگیری می‌کند و باعث ایجاد مقاومت سوله دربرابر بار جانبی باد، زلزله و ترمز جرثقیل می‌شود. بادبند‌ها می‌توانند اتصال جوشی یا پیچ و مهره‌ای داشته باشند اما اتصال پیچ و مهره‌ای به دلیل سرعت و سهولت در نصب از محبوبیت خاصی برخوردار است. در اتصال جوشی تامین طول جوش اتصال بادبند به گاست پلیت از اهمیت بالایی برخوردار است و باید جوش بدرستی اجرا شود.

بادبندهای اصلی در مراحل نصب سوله بعد از نصب ستون ها بسته می شوند. جایگذاری بادبند ها در بین قاب های اصلی باید در محل درب های ورودی قرار نگیرد. به عبارت دیگر قبل از طراحی سوله باید نقشه معماری به خوبی مدنظر قرار بگیرد تا درب های ورودی و پنجره ها تداخلی نداشته باشد.

پیشنهاد می کنیم تا حد امکان از جوشکاری در هنگام نصب و در محل پروژه بپرهیزید و از بادبند های پیچ و مهره ای استفاده کنیم، زیرا کیفیت جوش در محل پروژه قطعا پایین تر از کیفیت جوش در کارخانه سوله سازی است.

مهاربند سقفی (Ceiling brace)

اجزای سوله: مهاربندهای سقفی اعضایی هستند که از میلگرد ساخته می‌شوند و در سقف بین رفترها بسته می‌شوند وحالت ضربدری دارند. مهاربند سقفی سوله برای ایجاد صلبیت کافی در سقف سوله و انتقال بار‌های جانبی سوله استفاده می‌شوند و این اعضا برای کشش طراحی می‌شوند.

گاهی در بادبند‌های سقفی از بست قورباغه‌ای استفاده می‌شود که با سفت کردن این بست بادبند به حالت کشش در خواهد آمد. بادبند های سقفی سوله معمولا از میلگرد سایز 25 یا 30 استفاده می کند.

بادبند های سقفی در مرحله نصب سوله پس از نصب شدن رفتر ها بسته می شوند و نقش مهمی در تعادل طولی سازه دارند. به دهانه هایی که بادبند در آن قرار می گیرد، دهانه های بادبندی گفته می شود.

میل مهارهای سقفی یا سگراد (Sag rod)

اجزای سوله: میل مهار‌ها عضوی هستند که بین لاپه‌ها بسته می‌شوند و معمولا به هر لاپه دو عدد میل مهاربسته می‌شود. میل‌مهار‌ها باعث جلوگیری از کمانش پیچشی جانبی لاپه‌ها می‌شوند و لاپه‌ها را در جهت ضعیف لاپه مهار می‌کنند. میل مهار از مقطع میلگرد ساخته می‌شوند.در واقع یک میلگرد دوسر رزوه هستند که با مهره به لاپه بسته می‌شوند.

برای ساختن میل مهارها از دستگاه حدیده استفاده می شود، به این نحو که دستگاه حدیده دو سر میلگرد را رزوه می کند. میل مهار معمولا از میلگرد سایز 10 یا 12 ساخته می شود. میل مهار ها در مرحله نصب سوله پس از اتمام نصب سوله و بعد از بسته شدن لاپه ها نصب می شوند. میل مهار ها بین لاپه ها و در جهت عرضی سوله بسته می شوند.

وال پست (wallpost)

اجزای سوله: وال پست‌ها اعضایی هستند که در سوله‌ها در قاب اول وآخر که نمای سوله است نصب می‌شوند. به طور کلی هر قابی که نیاز به دیوار کشی یا نصب پوشش داشته باشد باید وال پست نصب شود. وال پست‌ها می‌توانند از مقاطع I شکل یا تیر ورق ساخته شوند.

بین وال پست‌ها معمولا استرات یا تیر سردری قرار می‌گیرد و آن‌ها را به یکدیگر وصل می‌کند. وال پست‌های سوله از پایین به فونداسیون بسته می‌شوند و از بالا به زیر رفتر متصل می‌شوند. اتصال وال پست به رفتر پیچ و مهره‌ای است. وال پست در راستای عمودی مقید نیست تا بتواند در برابر تغییرات حرارتی تغییر طول داشته باشد و کمانش نکند.

در مرحله نصب سوله، وال پست ها پس از این که قاب های اصلی نصب شدند و سازه دچار خیز اولیه شد وال پست ها را نیز نصب می کنیم. وال پست ها نقش مهمی در تحمل نیروی باد در راستای طولی سوله را دارد.

سینه بند (Flange stay)

سینه بند عضوی است که پرلین را به بال پایین رفتر وصل می‌کند و از کمانش پیچشی جانبی بال پایین رفتر جلوگیری می‌کند. سینه بند از مقطع نبشی ساخته می‌شود و معمولا در سوله از نبشی 50*50 استفاده می‌شود. سینه بند بوسیله پیچ و مهره به رفتر وصل می‌شود.  سینه بند یک نبشی است که دو طرف آن سوراخ لوبیایی قرار دارد و در مرحله نصب پس از نصب سازه و قرار گرفتن لاپه ها نصب خواهد شد.سینه بند ها به صورت مورب بین لاپه ها و بال پایینی رفترها بسته می شوند، به همین دلیل در هنگام ساخت باید زاویه مد نظر درست اندازه گیری شود تا سینه بند سوله بدرستی بسته شود.

جرثقیل (Crane)

اجزای سوله: در سوله‌های صنعتی معمولا جرثقیل سقفی وجود دارد. جرثقیل‌های سقفی در دو راستای طول وعرض حرکت می‌کنند و می‌توانند متناسب با ظرفیت باربری خود، بار را جابجا کنند.

نحوه قرار گیری جرثقیل به این شکل است که بر روی ستون سوله براکت نصب می‌شود و بر روی براکت در راستای طول سوله تیرهای جرثقیل قرار می‌گیرند و یک تیر حمال یا اصطلاحا بوم جرثقیل در راستای عرض سوله بر روی تیرهای جرثقیل نصب می‌شود که بر روی ریل حرکت می‌کند.

بوم و تیرهای جرثقیل از مقطع تیر ورق هستند وتمام اتصالات پیج و مهره‌ای هستند. وجود جرثقیل در سوله باعث افزایش میزان بارگذاری سوله می شود و درنتیجه سازه باید قوی تر و سنگین تر باشد تابتواند بار ثقلی و دینامیکی حاصل از جابجایی جرثقیل را تحمل کند.

وجود جرثقیل در سوله از مزایای یک سوله برای فروش آن است. یعنی سالن های احداث شده ای که دارای جرثقیل سقفی هستند راحت تر به فروش یا اجاره می روند.

بست قورباغه ای(Turn buckle)

اجزای سوله: بست های قورباغه ای که به آنها مهارکش نیز گفته می شود در مهاربند های سوله استفاده می شود. در بادبندهای میلگردی برای ایجاد نیروی پیش تنیدگی از این بست استفاده می شود. پس از نصب رفترهای سوله بادبندهای سقفی بسته می شود می شود و این بست ها را سفت می کنند تا به یک پیش تنیدگی معقولی برسند. در واقع این بست ها از لقی و افتادگی مهاربندها در اثر وزن خود جلوگیری می کنند.

پی(Foundation)

اجزای سوله: پی یا فونداسیون سوله قسمتی است که در زیر سوله قرار می گیرد و معمولا به صورت منفرد اجرا می شود و باعث انتقال نیرو های وارده به زمین می شود.

فونداسین با استفاده از میلگرد و بتن اجرا می شود و سوله بر روی آن نصب می شود. در مواردی که بخواهیم ستون سوله با خاک تداخل نداشته باشد از ستونک بتنی به نام پداستال(Pedestal) استفاده می شود.

اجرای صحیح فونداسیون در نصب صحیح سوله بسیار حائز اهمیت است. در مواردی که فونداسیون سوله با نقشه اجرایی اختلاف داشته باشد، از فونداسیون سوله نقشه ازبیلت (As Built) تهیه می شود و سوله بر اساس آن ساخته می شود. برای طراحی سوله، اتصال پای ستون به فونداسیون سوله به صورت مفصلی در نظر گرفته می شود. دراجرای فونداسیون سوله ابتدا بتن مگر زیر فونداسیون اجرا می شود.

بتن مگر یا بتن نظافت برای جلوگیری از از تداخل بتن اصلی فونداسیون با خاک زیر فونداسیون است. بر روی بتن مگر میلگرد های فونداسیون بافته می شود و آرماتورهای فونداسیون ایجاد می شود.

برای تامین پوشش زیر فونداسیون، زیر آرماتور ها کاور قرار می دهند. بین فونداسیون ها شناژ قرار می گیرد و فونداسیون ها به وسیله این شناژها به یکدیگر متصل می شوند.

پس از بستن فونداسیون و شناژها بولت ها در بین آرماتورها مهار می شود و سپس بتن ریزی می شود. ستون های سوله به وسیله این بولت ها بر روی فونداسیون قرار می گیرند. در واقع فونداسیون محل نشیمن گاه ستون سوله است.

نتیجه گیری

دراین مقاله به بررسی اجزای مختلف سوله پرداختیم و علت استفاده و کارایی هر عضو را بررسی کردیم. اجزای مختلف یک سوله وقتی درکنار هم قرار می گیرند یک مجموعه کامل به عنوان سازه سوله را تشکیل می دهند.

پایداری و قابل بهره برداری بودن سوله درگرو تک تک اجزای آن است. پس شناخت و آشنایی با اجزای سوله از این حیث دارای اهمیت است. در ساخت اجزای مختلف سوله کیفیت متریال و کیفیت ساخت بسیار حائز اهمیت است.

شرکت سوله کاوه پارس زرین با اتکا به توان و تجربه مجموعه خود این تضمین را با اطمینان به مشتریان محترم خود می دهد که تمام اجزای سوله، با کیفیت و با بهترین متریال ساخته و نصب شود.

این مجموعه با اخذ گواهینامه‌های مدیریت کیفیت مبتنی بر ISO 10668 و ISO 10001 انگلیس URS) و ISO 10002 و ISO 9001-2008 (آلمان (TUV) آماده عقد قرارداد ساخت و نصب شرکت‌های صنعتی و پروژه‌های مسکونی و… می‌باشد. جهت مشاوره رایگان برای ساخت سوله و اسکلت فلزی با ما تماس بگیرید.